Zo maak je goed ruzie & ruzie goed : conflictwijsheid in 3 stappen.

Stel jij jezelf ooit in vraag bij ruzies? Over hoe jij omgaat met conflict?

De kans bestaat dat je er, net als ik in mijn persoonlijk leven, niet van houdt. Nochtans is er geen betere gelegenheid om jezelf écht goed te leren kennen dan in situaties die je triggeren.

En zelfkennis, dat is…ja, echt…het begin van alle wijsheid. Ook in conflictsituaties. Net zoals echte verandering altijd begint bij jezelf.

Vandaag wil ik je met conflictwijsheid inspireren tot goed ruziemaken en ruzies goedmaken. (Gebaseerd op de conflictstijlen van Kenneth W. Thomas en Ralph H. Kilmann, maar met een persoonlijke twist.)

Conflict en ruzie: een probleem of een kans?

Het zal je misschien niet verwonderen dat ik professioneel, als bemiddelaar, geïntrigeerd ben door conflicten. Wat ze doen met mensen. Hoe we reageren en interageren bij ruzies. 

Ik wil je vooraf uitnodigen om conflict in de eerste plaats te zien als een kans. Even je weerstand bij het idee van ruziemaken los te laten. Ruzie te beschouwen als de perfecte gelegenheid om jezelf en wat je drijft heel nauw onder de loep te nemen ook. Als een kans om te groeien, persoonlijk en in je relaties. Op voorwaarde natuurlijk dat je bij wijze van spreken goed ruzie leert maken. En daar wil ik je vandaag bij helpen.

Ik hoop je te laten ontdekken welke stijl jij je eigen maakte in conflicten, wanneer die stijl helpend kan zijn en wat de gevolgen zijn voor de relatie met de "andere kant". En tot slot wil ik je in 3 stappen op weg helpen naar "goede" ruzies & ruzies goedmaken.

Spiegeltje, spiegeltje,…..

Ieder van ons heeft een dominante conflictstijl: de één ontwijkt ruzies, de ander legt het hart op de tong en neemt geen blad voor de mond, sommigen onder ons klappen dicht ,...

Ken jij je dominante conflictstijll? Als je een aantal reële situaties in gedachten waarin je betrokken was in conflict, wat leer je dan over jezelf?

Thomas en Kilmann onderscheiden 5 conflictstijlen bekeken vanuit 2 vragen: primeert eigenbelang en/of primeert de onderlinge relatie. Ze delen ons op basis daarvan in als mensen in : haaien, schildpadden, uilen, teddyberen en kwallen. 

Benieuwd in welk beestje jij jezelf herkent, ook al geef ik wel mijn eigen twist wel aan wat Thomas en Kilmann hebben omschreven.

Een haai

Hoe herken je een haai?

• valt aan onder druk
• deinst niet terug voor scheldwoorden of dreigementen ("Als jij...dan...")
• spreekt vaak impulsief, zonder filter 
• overtuigt met rationele argumenten
• spreken lukt vlotter dan luisteren

Wanneer kan dit een goede keuze zijn?

• In dringende situaties of in noodgevallen. 
• Als je helemaal overtuigd bent van je gelijk of wil "winnen".
• Als de relatie met de ander eigenlijk niet zo waardevol voor je is.
• Als je belang dienen, je doel bereiken echt belangrijk is.

Gevolgen voor de relatie 

Een conflict met een haai kenmerkt zich veelal door strijd (twee haaien kunnen stevig in de clinch gaan) of een ongelijke machtsverhouding  (een schildpad of een teddybeer staan nergens tegenover een haai).

“Samen”, “harmonie” en “vooruit” zijn niet de kenmerken van een haaienconflict. Wil je een blijvende constructieve relatie behouden met de ander, dan is het mogelijk niet de beste keuze. Deze houding kies je vooral als je echt een oplossing, ongeacht wat het gevolg is voor de relatie.

Een schildpad

Hoe herken je een schildpad?

• kruipt in zijn schild en trekt zich terug, schermt zich af van betrokkenheid.
• kiest voor een afstandelijke of vermijdende houding 
• “laat mij nu maar gerust” of “val me er niet mee lastig”.
• kiest vaak voor stilte in plaats van spreken
• gaat de confrontatie niet aan

Wanneer kan dit een goede keuze zijn?

• Als er voor jou weinig op het spel staat omdat je de situatie als onbelangrijk ervaart.
• Je verschuilen achter je schild kan ook helpen tijd te winnen of emoties te herleiden tot een minimum om objectief te blijven.
• Als jij in de situatie uiteindelijk toch geen macht hebt, en er daarom ook gewoon geen energie aan wil besteden
• Als je je niet wil laten meeslepen of actieve deelnemer worden in een probleem of conflict.

Wat zijn de gevolgen voor de onderlinge relatie?

In relatie tot anderen roept het gedrag van een schildpad bij anderen vaak overheersing op. De kans dat een ander dus initiatief neemt, knopen doorhakt, verantwoordelijkheid neemt is groot. In relatie tot een schildpad zal een ander dus wellicht de leiding nemen. 

De schildpad zelf voelt zich misschien wel veilig door in zijn schild, maar misschien niet altijd echt gehoord, erkend of begrepen? Sta er dan misschien wel even bij stil dat je door in je schild te kruipen zelf kiest voor die houding.

De uil

Hoe herken je een uil?

• gebruikt woorden die bijdragen aan harmonie
• brengt alle belangen in kaart: die van zichzelf, die van de ander en die van "ons" (de relatie)
• maakt zich los van de feiten en standpunten (ook die van zichzelf) en overstijgt de concrete aanleiding van de ruzie
• denkt niet in plaats van de ander, maar maakt ruimte vrij voor ieder om vrijuit te spreken en gehoord te worden
• communiceert met de intentie te verbinden, samenwerking te vinden
• houdt niet vast aan eenzijdige oplossingen, maar zoekt creatief naar mogelijkheden

Wanneer kan dit een goede keuze zijn? 

• Als je een win-win-situatie wil bereiken, waarin ook jullie relatie intact kan blijven.
• Als geluk belangrijker is dan gelijk.
• Als je je eigen visie kan loslaten en ook naar de ander kan luisteren met de intentie om te begrijpen (ipv reageren).
• Als je zelf inspanning wil leveren om tot oplossingen te komen.

Wat zijn de gevolgen voor de onderlinge relatie? 

Een houding waarin “samen” centraal staat wekt ook vaak samenwerking bij de ander op. Je nodigt door deze houding ook anderen uit om zich in jou te verplaatsen door zelf erkenning te geven. In de meeste situaties zal wat je zelf deelt zich immers vermenigvuldigen.

Je legt de fundamenten voor een relatie gebaseerd op “samen”, op gelijkwaardigheid en zonder aanslepende conflicten of strijd; ook al vraagt het inspanning om ook eigen standpunten of oplossingen los te laten. Áls je dat kan doen met respect voor jezelf en voor de ander, want dat is natuurlijk wel belangrijk.

De teddybeer

Hoe herken je een teddybeer? 

• draagt in de eerste plaats zorg voor de relatie of het belang van de ander, eerder dan voor zichzelf
• kiest niet voor confrontatie
• geeft snel toe en is tot veel bereid om vrede te bereiken
• zegt niet wat misschien ook wel gezegd mag worden om een ander te behagen
• is zacht in communicatie en drukt de eigen wil niet door

Wanneer kan dit een goede keuze zijn? 

• Als de relatie liefde- en vredevol houden voor jou het allerbelangrijkste is.
• Als je de keuze om offers te brengen heel bewust maakt, en achteraf niet met een wrang gevoel blijft zitten of spijt krijgt. 
• Als je in de relatie voelt dat je ook veel liefde, erkenning, respect en zorg voor jullie band terugkrijgt.
• Als jouw "ja" tegen de relatie en de ander, geen "nee" is tegen jezelf. 

Wat zijn de gevolgen voor de onderlinge relatie? 

Je bent ongetwijfeld een fijne (gespreks)partner voor de ander, en wordt aardig gevonden.

De kans bestaat dat je dominant of leidend gedrag oproept bij de ander, waardoor je eigen belang ondergeschikt kan worden. Niets mis met graag gezien willen worden en lief zijn, tenzij jijzelf daardoor geen ruimte, erkenning of respect krijgt. 

De kwal....

Persoonlijke noot:: ik merk dat de term “kwal” bij mij wel weerstand oproept. Ik denk dan aan een “gladde”, weinig vertrouwen opwekkende houding. Toch neem ik de term over zoals Thomas & Kilmann hem gebruiken. Omdat ik weet dat dit woord eigenlijk niet de negatieve connotatie heeft die ik er aan geef.

Hoe herken je een kwal?

• een goede oplossing is altijd geven en nemen
• zoekt naar oplossingen waarin ieder een beetje toegeeft en een beetje gelijk krijgt, wint en verliest dus
• maakt een cocktail van alle betrokken belangen
• gebruikt allerlei strategieën in communicatie: overtuigen, relativeren, erkennen, negeren,….

Wanneer kan dit een goede keuze zijn?

• Als “goed” goed genoeg is als het over een oplossing gaat.
• Als het niet over echt essentiële topics zijn. 
• Als een minstens tijdelijke oplossing belangrijk is. 

Wat zijn de gevolgen voor de onderlinge relatie? 

Compromissen bevatten een beetje van alles wat voor een stuk geef je je eigen belang prijs ten koste van het belang van de ander, voor een stuk wordt tegemoet gekomen aan jouw belang waardoor je weet dat de ander daardoor een toegeving deed.

Compromissen kunnen een goede basis zijn voor vertrouwen, en kunnen zeker leiden tot gelijkwaardige evenwichtige relaties. Tegelijk ligt er ook een valkuil in compromissen, omdat de kans bestaat dat waar het écht om gaat, wat voor jou echt belangrijk of essentieel is,…niet aan bod is gekomen bij het uitwerken van een oplossing. Op lange termijn zal de “nee” in je “ja” dan mogelijk steeds luider gaan klinken.

Goed ruziemaken en ruzie goedmaken, hoe doe ik dat dan?

Uiteraard geloof ik als bemiddelaar dat in elke conflictsituatie “en-en”-oplossingen bestaan, hoewel elke stijl hierboven omschreven op bepaalde momenten wel "de juiste" zou kunnen zijn. Waar het om gaat is dat je bewust kiest voor je stijl, omdat die keuze mee de afloop van het conflict zal bepalen. Dat je je vooraf de vraag stelt of je bereid bent de verantwoordelijkheid voor de gevolgen van je keuze voor jullie onderlinge relatie op te nemen met andere woorden.

Ik zei je ook al dat ik conflict als een uitstekende kans zie om jezelf te leren kennen. Jezelf oefenen in ruziemaken, door bewust een houding te kiezen die bijdraagt aan oplossingen, is in de eerste plaats een cadeau voor jezelf.

Eerlijkheidshalve zeg ik je daarbij dat deze drie stappen vooral geschreven zijn op maat van conflicten waarin je liefst wél zorg draagt voor jullie onderlinge relatie ;-). 

3 stappen in een “goede” ruzie op weg naar

• Stap één -> het probleem in de ík-vorm: "Waar gaat dit voor mij nu eigenlijk écht over?"

Als je conflict zou definiëren als een uiting van tegengestelde belangen, welke belangen kan jij dan onderscheiden in de situatie waarin je betrokken bent. Dan bedoel ik zowel deze van jezelf als die van de ander(en).

Opgelet: je belang is niet hetzelfde als de feiten, je gevoel of je gelijk.

Je belangen ontdek je door deze vraag: "Wat heb ik nodig in deze situatie? Welke behoeften heb ik? "

Ik geef je een voorbeeld:.

Stel je voor dat ik zou merken dat de ontbijttafel niet is opgeruimd en de afwas dus ook niet gedaan, hoewel de afspraak is dat mijn dochter of mijn partner dat zou doen..

• feit: het klusje is niet gedaan 
• gevoel: boosheid of teleurstelling 
• mijn behoefte, waar het écht om gaat: hulp, rust, respect, medewerking, vertrouwen dat afspraken nageleefd worden,….

• Stap twee -> begin met het gewenste einde voor ogen en kies de stijl die daarbij past

Je las hierboven dat elke conflictstijl ook jullie onderlinge relatie bepaalt. Zorg dus dat je bewust kiest voor de stijl die past het doel dat je voor ogen hebt.

Ga ik als een haai mijn dochter vertellen dat "als zij" nog een keer haar taken niet uitvoert, "zij dan" gestraft wordt dan is de kans dat zij (zoals ik haar ken) als een teddybeer zal doen wat ik vraag. Want zo ken ik haar. Wil ik dat? Nee, want ik zou willen dat zij echt begrijpt waarom dat voor mij zo belangrijk is en eigenlijk wil ik ook van haar horen hoe het komt dat ze er niet toe kwam. De kans bestaat bijvoorbeeld dat ze zich gewoon verslapen heeft vanochtend, of dat ze een taak over het hoofd zag die ze toch nog vlug in orde wilde brengen vooraleer ze naar school ging. Ik zou daar eerlijk waar begrip voor kunnen opbrengen, maar haar aanvallen als een haai zou haar wellicht niet uitnodigen daar open en eerlijk over te zijn.

Zou ik datzelfde doen ten aanzien van mijn partner, dan durf ik voorspellen dat hij het conflict zou ontwijken en gewoon alsnog de tafel zou afruimen. Ik weet vrij zeker dat ik daar misschien zelfs nog bozer van zou worden, omdat ik wil dat het hem interesseert waarom ik zo boos ben. Kortom, ik zoek naar erkenning. 

Als je volgende keer met een conflictsituatie geconfronteerd wordt, stel je dan eerst even voor wat je hoopt dat het resultaat zou zijn. Zou je een oplossing willen bereiken die ook zorg draagt voor jullie relatie, stem je houding daar dan op af.

• Stap drie -> luister om te begrijpen, niet om te reageren 

Ruzie maak je natuurlijk nooit alleen. Gewoon bepalen wat je zelf belangrijk vindt of wat je voor ogen hebt alleen zorgt nog niet dat ook de ander samen met jou op weg wil gaan naar een echte oplossing.

Echte verbinding ontstaat als er wederzijdse erkenning is, als je spreekt om ook echt gehoord te worden en woorden gebruikt die daarvoor werken. Maar óók als je zelf erkenning kan geven aan de ander, door ook echt te luisteren naar waar het voor hem/haar echt om gaat. 

Conflicteren...dat kan je leren.

Ik hoop stiekem dat je bij een volgende ruzie of een volgend conflict heel eventjes aan mij denkt. Of beter gezegd: aan mijn woorden ;-). Omdat ik dan weet dat ik je misschien een klein beetje heb kunnen inspireren om anders naar conflict te kijken, en er anders mee om te gaan.

Heb ik je wel kunnen inspireren, maar wil je verder groeien in conflicteren en bij uitbreiding eigenlijk vooral in communiceren? Laat mij je daarbij dan helpen.

Ik zie communicatie als magie, als een kunst die iedereen kan leren. Als dé sleutel tot verbinding, niet alleen met anderen maar in de eerste plaats met jezelf.

Dus kijk...wil je op elk moment de beste versie van jezelf zijn, steeds trouw aan jezelf en (h)echt verbonden met elk ander, keuzes maken die bijdragen aan jouw geluk, woorden vinden die werken,....laat ons dan maar een gesprek inplannen zodat je kan ontdekken of je vervolgens in een traject met mij op pad wil gaan om te groeien in communiceren, relateren en conflicteren. Ik heet je graag welkom bij mij in Hasselt, of voor een online gesprek via Zoom.