Financiële afspraken voor je kind bij scheiding.

Een belangrijk onderdeel van een ouderschapsplan is de financiële regeling voor alle kosten van je kind. 

Als bemiddelaar ben ik overtuigd dat het belangrijk is daarover goed geïnformeerd te worden en ook om samen met veel aandacht te komen tot afspraken waar jullie zich allebei in kunnen vinden. Zeker naarmate je kind ouder wordt zijn goede afspraken belangrijk, zodat er geen spanning of conflict ontstaat over geld.

In deze blogpost help ik je alvast op weg.

Wat zegt de wet over je plichten als ouder voor de kosten van je kind?

De basis vind je in de artikelen 203 en 203 bis Burgerlijk Wetboek. 

Daarin lees je dat:

• ouders naar evenredigheid van hun middelen horen bij te dragen in alle kosten verbonden aan de huisvesting, het levensonderhoud, de gezondheid, het toezicht, de opvoeding, de opleiding en de ontplooiing van hun kinderen
• kortom; voor zowel gewone als buitengewone kosten. Gewone kosten omschrijft de wet als alle gebruikelijke kosten met betrekking tot het dagelijkse onderhoud van het kind.  Buitengewone kosten zijn volgens de strikte wettelijke omschrijving uitzonderlijke, noodzakelijke of onvoorzienbare uitgaven die voortvloeien uit toevallige of ongewone gebeurtenissen en die het gebruikelijke budget voor het dagelijkse onderhoud van het kind dat desgevallend als basis diende voor de vaststelling van de onderhoudsbijdragen, overschrijden. Sinds april 2019 staan deze omschreven in dit koninklijk besluit. 
• die verplichting bestaat zolang de opleiding van een kind niet voltooid is
• dat het begrip "middelen" ruim op te vatten is en niet enkel inkomsten uit arbeid (bv. loon) omvat, maar ook alle andere middelen die de levensstandaard waarborgen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan inkomsten uit beleggingen, voordelen in natura, huurgelden,....

Verder verwijst de wet naar de automatische indexering van eventuele onderhoudsbijdragen, de mogelijkheid om betaling af te dwingen en een aantal andere aspecten. 

In een notendop zegt de wet dus dat jullie als ouders samen verantwoordelijk blijven om bij te dragen in al de kosten van je kind. De wettelijke benadering stelt dat jullie dat doen in de verhouding tot jullie inkomen. Om het met een concreet voorbeeld te schetsen: heeft één ouder 1.000,00 € en de andere ouder 2.000,00 € financiële middelen per maand, dan zou de verhouding 1/3 en 2/3 zijn.

Je merkt dat ook ik, net als de wet, over "middelen" spreek en niet alleen over inkomsten uit arbeid. Dat wil zeggen dat als één van jullie bijvoorbeeld huurgelden ontvangt, andere inkomsten heeft dan uit arbeid, een bedrijfswagen of andere voordelen...die in principe ook mee in aanmerking genomen worden. 

Een eerste misvatting om dus uit de wereld te helpen is dat het niet is omdat het verblijf gelijkmatig verdeeld is, bijvoorbeeld in een week-weekregeling, dat er geen reden tot financiële compensatie of onderhoudsgeld kan bestaan. 

Wat intussen ook in de wet is voorgeschreven is dat gemotiveerd moet worden met welke inkomsten en andere elementen rekening gehouden is bij het vastleggen van de financiële regeling. Gebeurt dat in het kader van een procedure, dan moet de rechter omschrijven waarmee rekening gehouden werd. In het kader van bemiddeling hoort in een ouderschapsplan gemotiveerd te worden met welke inkomsten en andere aspecten rekening gehouden werd. Dat betekent dus meteen ook dat het nodig is dat jullie als ouders daarover transparant en open zijn.

Wat zegt de wet niet? 

De wet biedt enige houvast, maar anderzijds blijft ze vaag wat de vertaling naar de realiteit en dus de praktijk betreft.

Je hoort me vaak hetzelfde zeggen of schrijven: als de wet zo duidelijk of zwart-wit was, dan zouden procedures overbodig zijn. Dat is ook in de context van financiële regelingen voor kinderen zo.

Zo kan je je bijvoorbeeld de vraag stellen naar de kostprijs van kinderen. Heb jij enig idee hoeveel je kind je maandelijks kost aan huisvesting, onderhoud, eten, drinken, verbruik van elektriciteit, kleren,....? Ik durf gokken van niet. Dat is alvast één belangrijk aspect dat er mede voor zorgt dat verschillende rechters en rechtbanken in exact dezelfde situatie tot hele andere oplossingen komen. 

De gezinsbond publiceert maandelijks wel tabellen met de gemiddelde maandelijkse kostprijs van kinderen, maar vermeldt daar gelijktijdig bij dat deze niet mogen dienen voor de berekening van onderhoudsbijdragen. Ook de exacte omvang van inkomsten, de impact van al dan niet kostendelend samenwonen,...zijn niet altijd zo makkelijk te bepalen. 

Kortom, er zijn geen wettelijke basisbedragen om rekening mee te houden en er is geen eenvormig voorgeschreven aanpak om te komen tot regelingen. Er bestaan verschillende rekenmodules, waaronder sedert medio 2020 ook de methode Hobin. Met als bedoeling dat de rechtbanken deze zouden gebruiken als richtinggevend zodat de rechtspraak eenduidiger zou kunnen zijn. Of dat doel bereikt zal worden is nog maar de vraag.

Financiële regeling voor je kind via bemiddeling : op maat samen afspraken maken.

Bemiddeling geeft de vrijheid om op maat samen een regeling uit te werken, afgestemd op jullie situatie, en er voor te zorgen dat er in de toekomst geen discussies hoeven te zijn over geld.

Om bijvoorbeeld rekening te houden met de bewuste keuze om deeltijds te werken en daardoor minder te verdienen, om de buitengewone kosten veel ruimer te omschrijven en met een kindrekening te werken. 

Met het wettelijk kader als richtinggevend is het bij bemiddeling de bedoeling dat jullie zelf beslissingen nemen. Over wie welke kosten volgens welke verdeelsleutel draagt. Of er al dan niet onderhoudsgeld betaald wordt. Aan wie de kinderbijslag wordt toegekend. Of gewerkt wordt met een kindrekening of met onderlinge afrekeningen. Wie je kind fiscaal ten laste heeft. Ook al eens stil te staan bij eventuele aanpassingen in de toekomst. 

Daarbij informeer ik jullie als bemiddelaar over mogelijkheden en gevolgen, zodat jullie samen tot afspraken komen waar jullie zich in vinden. 

Het is niet altijd een gemakkelijk thema en brengt wel eens gevoeligheden naar boven. Daarover openlijk spreken en transparant overleggen draagt bij aan wat ik noem 'gedragen' afspraken. Waar ieder achter kan staan omdat ze na gezamenlijk overleg tot stand komen met andere woorden.

Ik deel alvast wat informatie over mijn aanpak als bemiddelaar. 

Een onderverdeling in de kosten van je kind.

In een ouderschapsregeling maak ik als bemiddelaar steeds het onderscheid tussen:

• verblijfsgebonden kosten, zoals eten, drinken, huisvesting, verbruik,....
• verblijfsoverstijgende kosten, die naast de wettelijke omschrijving (medische kosten - schoolkosten - hobbykosten en rijbewijs) helemaal op maat kunnen worden omschreven. Zo willen veel ouders bijvoorbeeld ook jassen en schoenen, duurzame aankopen zoals een gsm of fiets,....samen betalen, vaak via een kindrekening. Naast hoeveel elke ouder bijdraagt, kan je ook hele specifieke afspraken maken over hoe je wil overleggen over deze kosten. 

Ik weet uit ervaring dat vooral de verblijfsoverstijgende kosten erg toenemen naarmate je kind ouder wordt. Eens secundair onderwijs start stijgen bijvoorbeeld de schoolkosten, zijn er othodontkosten,...En als je kind hoger onderwijs gaat volgen, dan brengt dat natuurlijk ook heel wat financiële lasten met zich mee. 

Het gebeurt wel eens dat er spanningen ontstaan over financiële issues, en ik geloof oprecht dat het goed is om aandacht te hebben voor de financiële regeling. Niet enkel afspraken vast te leggen over wat volgens de wet geregeld móet worden, maar ook over andere aspecten. Hoe jullie zullen overleggen bijvoorbeeld, voor welke kosten al dan niet uitdrukkelijk akkoord nodig is, hoe jullie zullen omgaan met onenigheid, ......Net daarom is het op zich wel goed dat de wet veel vrijheid laat om op maat afspraken te maken.

Wat bij een onderscheid in jullie financiële situatie?

Hebben jullie als ouders min of meer dezelfde inkomsten of hetzelfde verdienvermogen, dan zal vooral de verblijfsregeling doorslaggevend zijn bij de vraag of er al dan niet compensaties nodig zijn. Zorg je allebei ongeveer even veel in natura voor je kind, bv. bij een week-weekregeling, dan kiezen jullie er misschien voor om ook de kosten 50-50 te verdelen. Verblijft je kind meer bij de ene ouder dan bij de andere, dan wordt wellicht via onderhoudsgeld in een compensatie voorzien.

Als jullie inkomsten ernstig verschillen, dan zal bijkomend ook gekeken worden naar de verhouding in inkomstensituaties. Ook als je kind min of meer gelijkmatig bij ieder verblijft. Voor verblijfsgebonden kosten gebeurt dat veelal via toekenning van de kinderbijslag of via een onderhoudsbijdrage die de meest verdienende ouder aan de andere ouder betaalt. Voor verblijfsoverstijgende kosten kan afgesproken worden dat niet ieder de helft bijdraagt, maar volgens een verhouding afgestemd op de verhouding in inkomsten. 

Je inkomsten bepalen

Het inkomen en jullie onderlinge verhouding daarin bepalen blijkt niet altijd even gemakkelijk. Ben je in loondienst zonder andere inkomsten, dan kan het aanslagbiljet heel wat duidelijkheid scheppen. Maar ook dan kunnen voordelen in natura een rol spelen in de middelen die je kan spenderen. Of kan er spanning ontstaan omdat één van jullie bijvoorbeeld deeltijds werkt, waarvoor de andere ouder zich niet verantwoordelijk wil blijven voelen.

Ben je zelfstandige of werk je in het kader van een vennootschap, dan is het vaak geen evidentie om je inkomsten exact te bepalen. Je kan aan je boekhouder vragen een equivalent loon te bepalen, je kan rekening houden met bepaalde kosten die gedeeltelijk professioneel ingebracht kunnen worden,...In die situaties blijkt een aanslagbiljet in elk geval niet altijd het meest realistisch beeld te schetsen.

Net daarom is transparant en open overleg belangrijk. Als bemiddelaar nodig ik je als ouder dus uit om deze soms gevoelige thema's niet uit de weg te gaan, en zienswijzen en informatie te delen nodig om te komen tot wat voor jullie als faire en rechtvaardige regeling aanvoelt. 

Hoe beter gefundeerd jullie afspraken, hoe beter de regeling in de toekomst zal werken. Ook is de kans reëel dat er in de toekomst wijzigingen zijn in jullie situatie, waardoor de afspraken herzien zullen worden. Dan ook is het goed dat de elementen waarmee jullie rekening hielden en de manier waarop jullie tot afspraken kwamen mee omschreven staan in een ouderschapsovereenkomst.

Ik val in herhaling als ik zeg dat de wet wel een kader schept, maar geen pasklare antwoorden heeft. Feit dat er zoveel procedures worden gevoerd hierover bewijst dat. Als de wet klaar en duidelijk was, dan zou er geen discussie kunnen bestaan over de kostprijs van kinderen, over de reële inkomsten van ouders en hun onderlinge verhouding in deze inkomsten.

Net daarom sta ik zo achter regelingen op maat, gefundeerd op uitgebreid overleg. 

Welke gegevens zijn doorslaggevend voor de financiële regeling? 

De kostprijs van je kind:

• voor verblijfsgebonden kosten zoals huisvesting, eten, drinken,....en verder andere kosten die jullie als verblijfsgebonden beschouwen. Zo zullen sommige ouderkoppels ook kleding, kapperskosten, zakgeld,... als een verblijfsgebonden kost beschouwen, terwijl andere ouders deze als verblijfsoverstijgend beschouwen en bijvoorbeeld via een kindrekening voldoen. Dat is natuurlijk een bepalend gegeven bij het bepalen van de omvang van deze kosten.

De cijfers van de gezinsbond kunnen daarin richtinggevend zijn, hoewel het bepalen van de kostprijs van kinderen natuurlijk geen exacte wetenschap is. 

• voor verblijfsoverstijgende kosten is het minder belangrijk er de omvang van te kennen. Omdat je ze zal voldoen naarmate ze zich voordoen. Via een kindrekening, of via onderlinge afrekeningen. Wel kan het zinvol zijn op basis van de opsomming ervan een inschatting te maken, zodat je weet hoeveel maandelijks minimaal gereserveerd zou moeten worden voor dokterskosten, schoolkosten, hobbykosten en al de andere kosten die jullie als verblijfsoverstijgend beschouwen.

De inkomstenverhouding 

Vaak schetst het aanslagbiljet een globaal beeld van inkomsten, althans deze uit arbeid. Is je situatie gewijzigd ten aanzien van de cijfers vermeld op het aanslagbiljet dan is het goed te kijken naar je maandelijkse loonfiches.

Voor zelfstandigen is het vaak niet zo makkelijk te zeggen hoeveel hun maandelijks inkomen is.

Naast loon of vergoedingen uit arbeid worden ook alle andere inkomsten mee in kaart gebracht. 

Dat deze verhouding dus niet altijd gemakkelijk te bepalen is omschreef ik hierboven al.

Het bedrag van de kinderbijslag

Naast het bedrag zal ook relevant zijn hoe jullie de kinderbijslag zullen gebruiken: voor verblijfsgebonden of voor verblijfsoverstijgende kosten.

De verblijfsregeling

Hoeveel je kind bij elke ouder verblijft is in essentie makkelijk te bepalen in percentages.

Een cijfervoorbeeld:

Stel dat:

• jullie de verblijfsgebonden kostprijs van je kind bepalen op 490 € 
• de kinderbijslag 90 € zou bedragen die jullie zouden gebruiken voor de verblijfsgebonden kosten. 

Dan wil dat concreet zeggen dat jullie als ouders samen nog 400,00 € zouden moeten bijdragen. 

• de verbllijfsegeling zou verdeeld zijn volgens 25 % bij ouder 1 - 75 % bij ouder 2.
• ouder 1 een inkomen zou hebben van 2.500 € en ouder 2 een inkomen van 1.500 €, dan zou de verhouding 5/8 en 3/8 zijn.

Dan zou op basis van inkomsten:

• ouder 1 horen bij te dragen in de verhouding 5/8 en dus 250 € 
• ouder 2 in de verhouding 3/8 en dus 150 €

Dan zou op basis van verblijf:

• ouder 1 in natura 100 € bijdragen, omdat het kind 1/4 van de tijd bij hem/haar verblijft
• ouder 2 in natura 300 € bijdragen, omdat het kind 3/7 van de tijd bij hem/haar verblijftµ.

In dit voorbeeld zou ouder 1 een onderhoudsbijdrage van 150,00 € betalen aan ouder 2. 

Er zijn natuurlijk nog elementen waarmee nog rekening gehouden kan worden, bv.

• Misschien wordt de kinderbijslag wel gebruikt voor de verblijfsoverstijgende kosten, en moet die dus niet worden afgetrokken?
• Dat één ouder bewust kiest om minder te werken of het verdienvermogen niet helemaal uit te putten, waarvoor de andere ouder misschien niet verantwoordelijkheid wil opnemen.
• Dat één ouder misschien kostendelend samenwoont, terwijl de ander alleenstaand is......

Via bemiddeling is het de bedoeling dat jullie als ouders samen tot afspraken komen die voor jullie werken, en dat met alles dat jullie relevant vinden rekening gehouden wordt. 

Verblijfsoverstijgende kosten

Het cijfervoorbeeld hierboven gaat over de “verblijfsgebonden kosten”.

Daarnaast zijn er zoals je weet de verblijfsoverstijgende kosten. Die worden gedragen voor beide ouders samen, ongeacht hoe de verblijfsregeling er uit ziet. Ook voor deze kosten stelt de wet dat jullie in principe naar verhouding in inkomsten bijdragen. Maar ook voor deze kosten mogen jullie daarover samen afspraken maken. 

Over welke kosten gaat het?

Je weet al dat deze kosten omschreven worden in een koninklijk besluit. Maar dat jullie deze opsomming kunnen uitbreiden en helemaal naar jullie wensen omschrijven. 

Zo kan je de wettelijke opsomming aanvullen met:

• kosten voor de huisarts (niet enkel specialisten) of medicatie voor je kind
• kosten voor jassen en schoenen, of voor alle kledij
• kosten van de kapper
• kosten voor feestjes waarop je kind wordt uitgenodigd
• zakgeld
• aankoop van boekentas of andere schoolspullen
• ...

Hoe willen jullie deze kosten verdelen?

In een ouderschapsplan wordt omschreven volgens welke verhouding deze kosten worden betaald door elk van jullie. Hebben jullie gelijkaardige inkomsten of zijn jullie het daarover eens, dan dragen jullie elk de helft daarvan. Is er een onderscheid in inkomen, dan kan de verhouding aangepast zijn. Bijvoorbeeld 40 % - 60 %.

Misschien kiezen jullie er voor dat voor bepaalde kosten één van jullie alleen instaat. Dat gebeurt wel eens als de financiële situatie van beide ouders heel erg verschilt. Zo herinner ik me ouders die hebben afgesproken dat de kosten voor paardrijden door papa alleen gedragen zouden worden, of dat de kosten voor het huren van een kot volgens een andere verhouding dan al de andere kosten gedeeld worden. 

Op welke manier zullen jullie deze kosten betalen en/of afrekenen?

Daarin hebben jullie ook een keuze. Wil je met een kindrekening werken, dan kunnen deze kosten rechtstreeks via deze rekening voldaan worden. Jullie spreken dan een maandelijks bedrag af dat ieder van jullie elke maand op de kindrekening stort, of laten bijvoorbeeld het kindergeld op deze rekening toekomen. 

Wil je liever geen kindrekening, dan zal één ouder de kosten voorschieten en het deel van de andere ouder terugvragen. 

Enkele andere aspecten

Kinderbijslag 

In een ouderschapsovereenkomst wordt ook bepaald wat gebeurt met de kinderbijslag. Je kan ze aan één ouder toekennen, of aan beide ouders door ze te verdelen of te laten toekomen op de kindrekening.

Studietoelage

Tenzij jullie uitdrukkelijk anders afspreken wordt de studietoelage gebruikt voor schoolkosten. Ze kan toekomen aan één ouder en vervolgens verrekend worden. Of toekomen op de kindrekening en op die manier automatisch gebruikt worden voor de verblijfsoverstijgende kosten.

Fiscaal

Er is ook een afspraak nodig over de fiscale aspecten.

Ofwel staat een kind fiscaal ten laste van één ouder, waardoor die ouder geniet van extra belastingvrije sommen en korting op de bedrijfsvoorheffing . De andere ouder kan dan de onderhoudsbijdragen en/of bijdragen op de kindrekening voor 80 % fiscaal inbrengen. 

Ofwel wordt gekozen voor fiscaal co-ouderschap (dat kan enkel bij gelijkmatig verdeeld verblijf), waarbij de voordelen van een kind ten laste gelijkmatig verdeeld worden tussen beide ouders. Althans wat betreft de belastingvrije som. De verminderde bedrijfsvoorheffing blijft toekomen aan de ouder waar de kinderen gedomicilieerd zijn.

Wil je hierover meer weten, lees dan ook fiscale aftrekbaarheid van onderhoudsgeld.

Tot slot: goedbedoelde raad

Goede informatie en een aanpak op maat is belangrijk. 

Geld is vaak een gevoelig thema, en het zorgt regelmatig voor spanning. Hoe beter jullie geïnformeerd zijn, hoe meer jullie vooraf uitgebreid alles hebben besproken, hoe duidelijker de financiële afspraken,...hoe groter de kans dat jullie steeds samen tot oplossingen kunnen komen.

Al dan niet met hulp.

Daarom hoop ik dat je me contacteert als je op maat van je situatie informatie zoekt of samen met de andere ouder tot regelingen wil komen. Ook om eerdere afspraken te herzien sta ik je als bemiddelaar graag bij.

Heb je een vraag, aarzel dan zeker niet om contact te nemen. Of maak een afspraak, bij mij in Hasselt of online via Zoom. Ik help je graag verder!